گرافیتی؛ هنری که خیلی دیده نشد!

گرافیتی یا نفاشی دیواری به آن دسته از دیوارنوشته ها یا نقاشی هایی گفته می شود که با انگیزه ای شخصی روی در و دیوار شهر ها و اماکن عمومی کشیده می شود.این کار تقریبا در همه جای دنیا با منع قانونی مواجه است…

گرافیتی با نوشته های سر دستی و یادگاری های روی دیوار متفاوت بوده و نیز مختص سن یا طبقه فزهنگی و اقتصادی خاصی نیست .

امروزه گرافیتی بیش از هر هنر دیگری مورد بد فهمی و استفاده نا به جا واقع شده است و در بسیاری از کشور ها جنبه تاثبر گذار و بیان گرای خود را از دست داده و صورت دیوار نوشته هایی رنگارنگ و پرپیچ و تاب ( که آن هم خالی از ارزش نیست ) مبدل شده است.

استفاده های نابجا و یک جانبه از گزاقیتی های نوشتاری در کلیپ های ویدتویی و تبلیغ بیش از حد این رسانه ها در منسوب کردن آن به فرهنگ معترض سیاهان نیز از دلایل اصلی این عدم توجه و دست کم گرفتن است بنا بر “آمرکن هریتیج دیکشنری ” لغت گرافیتی از واژه گرافیو در زبان ایتالیایی مشتق شده است که به معنی اثر گذاری سریع یا خط خطی است و ممکن است اصل این واژه به ” گرافایر”( نوشتن با قلم فلزی ) در لاتین عامیانه باز گردد.[ گرافیون : نوشتن (۱) بر اساس ریشه شناسی لغوی این واژه از مدت ها پیش به معنی نوشتن یا حک خطوط روی سطوح مورد استفاده یوده است.] گرافیتی بر اساس تفاوت دلایل وجودی و نیز امکانات ارتباطی که ایجاد می کند به دو نوع عمده تقسیم می شود :” گرافیتی های نوشتاری – دست خط” و” گرافیتی های نمایشی – نفاشی دیواری” نوشتاری هنر مندان این شیوه گرافیتی خود را هنر مند نمی دانند بلکه مبل دارند تا ” گرافیتی نویس ” معرفی شوند.

      
گرافیتی های نوشتاری به سبک های گوناگونی تقسیم شده اند که برخی از آنها به اختصار در زیر آمده است. اما با توجه به تاریخچه و دلایل بسط و توسعه آن در جوامع مختلف , در این بحث چندان به آن نمی پردازیم..

تگ : امضایی به سبک خاص , که معمولا در اماکن عمومی و روی انواع سطوح به شکلی سریع نقاشی می شود.

Throw Up ترو آپ :
طرحی از یک نام یا چند حرف که خط محیطی آن با یک رنگ و داخل آن به شدت و شتاب با رنگی دیگر پر می شود. این نوع گرافیتی معمولا بیشتر از ۲ ۳ دقیقه طول نمی کشد

Piece:
اثر : کاری تمام رنگی که طی دفعات متعدد و با بر نامه ریزی دقیق انجام گرفته باشد.

Panel :
پنل : اثری که روی دیواره های بیرونی قطار نقاشی شده باشد.

یا کنار اتوبان ها کشیده می شود. مواد کار این هنر مندان ( که خود از این نام بیزارند ) معمولا عبارتند از قلمو های جمع وجور رنگ روغن . ماژیک ها وقلم های اثر گذاری که جوهر آن ها معمولا توسط خود آنان تهیه می شود. قوطی ها ی اسپری رنگ و تعدادی کلاهک برای کنترل قطراثر گذاری خطی اسپری.

گرافیتی های نمایشی یا نقاشی دیواری

این هنر در کشور ها و ملل گوناگون انواع , دلایل وجودی و استفاده های مختلفی یافته و راه های بسیاری پیموده است.

یکی از مهمترین و به یاد ماندنی ترین ریشه های ارزشی این هنر در نقاشی های دیواری , انقلاب مکزیک و آثار سه یزرگ « دیگو ریورا»، « خوزه کلمنته اروسکو» و « دیوید آلفرو سیکوئروس (سی کییروس)» به چشم می خورد. کسانی که اثر گرافیتی (نوشتاری یا نمایشی ) از خود به جا می گذارند برای کار خود دلایل متفاوتی دارند و یکی از مهمترین این اهداف بیان تاثیری است که زندگی شهری در آنان به وجود اورده است .

هنرمند گرافیتی از شهر چیز هایی می گیرد و به آن چیزی باز پس می دهد. نقاش گرافیتی , مثل بسیاری از پیشروان هنر, از زمینه واقعی شهری برای بیان و ایجاد تاثیر استفاده می کند در حالی که تبلیغات شرکت ها و بانک های بزرگ و محصولات مصرفی به صورت وسیع به شکل بیل بورد و تابلوهای دیواری و روی بدنه وسایل نقلیه عمومی شهری همه جا را پر کرده است , گرافیتی ارتباطی است پیشرو از سوی هنر مند با قشر وسیعی از افراد اجتماع به عنوان مردم عادی و مستولان اجرایی شهری . ناگفته نماند که در همه جا عده بسیاری از مردم کشیدن گرافیتی را عملی زشت و نا هنجار می دانند و آن را از مظاهر آنارشیسم و آوباشگری (وندالیسم) بر می شمارند.

به نظر نویسنده این مطالب علت دشمنی افراد با گرافیتی نداشتن سواد و دست کم حوصله لازم برای مواجهه با وضعیتی جدید در محیط پیرامون است .

این افراد و شاید اکثریت مردم نقاشی روی دیوار را سر زده از کار یک ولگر د یا( اگر خیلی ارزش بگذارند!!) بخشی از یک فعالیت سیاسی می نویسندگان و محققینی که به موضوع گرافیتی پرداخته اند به این گفته” شری کاوان” که :« میل به اثر گذاری ( ثبت نشان ) در محیط های اجتماعی به دوران کهن زندگی انسان باز می گردد.» تاکید بسیار دارند.

در هر حال میل آدمی به باقی گذاشتن نشانی از خود به گونه ای شخصی و بر اساس نیاز واقعی به بیان صورت می گیرد. اما در سوی دیگر, که صاحب اثر به عنوان یک نفر از افراد جامعه حضور دارد و با توجه به ممنوعیت قانونی عملش آن را سرانجام بخشیده است , چه می گذرد.

او به تنهایی تصمیم می گیرد تا چیزی که می خواهد در مکان عمومی مورد نظرش نفاشی کند و بعد از تمام شدن کار به خانه بازمی گرردد و تمامی فکرش این است که آیا کسی اصلا به نقاشی ام نگاه می کند؟ کسی به آن فکر می کند؟ بی شک این نوع برخورد را جز به عنوان یک انتظار و تلاش در برقراری ارتباط مستقیم با جامعه نمی توان دانست .

ابتدایی ترین آثار از هنر گرافیتی روی کتیبه ها، دیواره های غارها و … پیدا شــده اند. که گاه حاوی پیام های آنچنانی نبوده اند. یکی از ابتدایی ترین گرافیتی های مدرن گرافیتی در یکی از شهرهای قدیم یونان (درحال حاضر ترکیه) است که شکلی مانند قلب دارد. گرافیتی در امریکا در سال های ۱۹۶۰ بیشتر یک عمل سیاسی بوده و گروه هایی مانند LA Familia و Savage Skulls و Savage Nomads از این هنر برای مشخص کردی قلمروی خود استفاده می کردند و در این سال ها بود که Tag ها (که هم اکنون به عنــوان نوعی امضا در زیر آثار گــرافیتی کشیده می شوند) به وجود آمدند. گرافیتی کار معروف CornBread را می توان به عنوان یکی از نخستین گرافیتی کارهای تاریخ به حساب آورد.

در این زمان مرکز این هنر New York بود که در این شهر گرافیتی کاران مشهــوری مثل Taki۱۸۳ و۱۶۸ Tracy زندگی می کردند. با کمی دقت در می یابیم که در آن زمان مد بوده است که گرافیتی کاران شماره خیابان خود را به آخر اسم خود اضافه کنند. همان طور که گفتیم مرکز هنر گرافیتی در آن زمان شهر New York بود که در آن گرافیتی کاران مشهور زن مانند Barbara۶۲ و۶۲ Eva زندگی می کردند. یکی از وقایع مهم تاریخ گرافیتی در این سال ها انتقال هنر گرافیتی از خیابان های شهر به دیوارهای مترو ها و ایستگاه های قطار بوده است. در این زمان هنرمندان این شاخه به ایستگاه های مترو و قطارها هجوم بردند تا کارهای خود را بیشتر و بیشتر به معرض نمایش بگذارند. هنگامی که گرافیتی مدرن رونق بیشتــری یافت هنرمندان برای اینکه کارهایشان با یکدیگر اشتباه گرفته نشــوند مجبور شدند که Tag ها را به عنــوان امضایی در زیر آثار با ارزش خــود که Pieace نامیده می شدند به کار گیرند. (Pieace ها در ابتدا Tag هایی بــودند که گرافیتی کاران ضخامت و نوع نوشته های تگ را عوض می کردند و بعـد ها Tag ها به صورت آثاری در آمدند که MasterPiece یا به طور ساده تر Pieace نامیده شدند). گرافیتی را می توان از شاخصه های اصلی هیپ هاپ به شمار آورد (Rapping.DJing.BreakDancing.Graffii) و بیشـتر رپرهای امریکا از این هنر استفاده های بسیاری در کلیپ ها و تبلیغات می کنند. بحث تبلیغات شد، پس بهتر بگوییم هنر گرافیتی در تبلیغات نیز نقش بسزایی دارد. مثلا شـرکت سونی برای تبلیغ دستگاه PSP به صاحب های ساختمان ها در شهر های امریکا پول می داد تا تبلیغات خود را که به صورت گرافیتی بودند (گروهی از بچه ها که با چشم های گیج و متحیر خود مشغول بازی با PSP مانند یک اسکیت بورد و … بودند) روی دیوارهای ساختمان ها بکشـند. که البته شرکت سونی جریمه بسیار سنگینی برای این کار پرداخت کرد و همچنین مثال های فراوان دیگر از شرکت های معروف دنیا. این کار تقریبا در همه جای دنیا با منع قانونی مواجه است. گرافیتی با نوشته های سر دستی و یادگاری های روی دیوار متفاوت بوده و نیز مختص سن یا طبقه فرهنگی و اقتصادی خاصی نیست.

امروزه گرافیتی بیش از هر هنر دیگری مورد بد فهمی و استفاده نابه جا واقع شده است و در بسیاری از کشور ها جنبه تاثیرگذار و بیان گرای خود را از دست داده و صورت دیوار نوشته هایی رنگارنگ و پرپیچ و تاب (که آن هم خالی از ارزش نیست) مبدل شده است. هنر شهری و گرافیتی امروزه در تاریخ دنیای مدرن ریشه دوانیده است و تنه یی نسبتا تنومند یافته. به طوری که شاخه های آن در تمامی دنیا گسترش یافته است. این هنر در طی سالیان به شکل های گوناگون دچار تغیر و پیشرفت شده و در مسیر خود تجربه های فراوانی را به ثبت رسانیده. در این مطلب تلاش می شود تا انواع اصلی سبک های شناخته شده را برای مخاطبین و هنرمندان بازگو کرده تا در حین مشاهده آثار تا حدودی از نوع اجرا و سبک و روش کار هنر مندان نیز مطلع باشند.

منبع